Περιφερειακή Ενότητα Άρτας Μια πόλη κόσμημα!

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Άρτας βρίσκεται σε μικρή απόσταση από το φημισμένο γεφύρι της πόλης. Στεγάζεται σε νεόδμητο κτήριο και εγκαινιάστηκε το Φθινόπωρο του 2009. Περιλαμβάνει μια σπουδαία συλλογή αρχαίων αντικειμένων που καλύπτουν χρονολογικά μια μεγάλη περίοδο από την παλαιολιθική εποχή έως και τους ρωμαϊκούς χρόνους. Τα περισσότερα και σημαντικότερα εκθέματα χρονολογούνται στην κλασσική περίοδο και προέρχονται από την Αμβρακία, κορινθιακή αποικία που ήταν κτισμένη στην ίδια θέση με τη σημερινή Άρτα.

Το γεφύρι της Άρτας είναι από τα πλέον φημισμένα ηπειρώτικα γεφύρια. Βρίσκεται στα νοτιοδυτικά της πόλης και την ενώνει με την απέναντι εύφορη πεδιάδα. Αποτελείται από τέσσερις μεγάλες ημικυκλικές καμάρες, που στηρίζονται σε μεγάλα βάθρα, πάνω από τα οποία ανοίγονται διάτρητα ανακουφιστικά τόξα. Το πλάτος του είναι 3,75μ. και το μήκος φτάνει τα 145μ., όμως ένα τμήμα των άκρων βρίσκεται σήμερα μπαζωμένο από τις επιχώσεις του Αράχθου ποταμού.

Κτίστηκε στο δεύτερο μισό του 15ου αιώνα από τον Φαΐκ Πασά, πρώτο Οθωμανό κατακτητή της Άρτας. Το τζαμί κατασκευάστηκε με υλικά τα οποία μεταφέρθηκαν από τον παλαιό βυζαντινό ναό της Παρηγορήτισσας, από την αρχαία Νικόπολη αλλά και από διάφορα αρχαία κτίσματα της Αμβρακίας. Σύμφωνα με αρχαιολογικά ευρήματα, το τζαμί πιθανόν να είχε χτιστεί πάνω στα ερείπια βυζαντινού ναού αφιερωμένου στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο.

Χτισμένο από τον Μιχαήλ ΄Β, Δεσπότης της Ηπείρου, στα μέσα του 13ου αιώνα, το κάστρο της Άρτας που διατηρείται σε άριστη κατάσταση, αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα της κοσμικής αρχιτεκτονικής των βυζαντινών χρόνων και της μεσαιωνικής φυσιογνωμίας της Άρτας.

Βρίσκεται στην παλιά συνοικία του Τουρκοπάζαρου της Άρτας. Ο ναός χρονολογείται στο τέλος του 14ου αιώνα, ενώ το σωζόμενο στρώμα τοιχογραφιών το 17ο αιώνα. Κατά τον 17ο αιώνα είχε εγκατασταθεί στον περίβολό του η Ελληνική Σχολή του βαθύπλουτου Καστοριανού Μανολάκη. Πρώτοι ερευνητές που αναφέρουν το ναό του Αγίου Βασιλείου είναι ο Ρώσος αρχιμανδρίτης Αντωνίνος το 1886 και ο μητροπολίτης Σεραφείμ το 1884.

Η μονή κτίστηκε το 13ο αιώνα από τον Μιχαήλ Δούκα Κομνηνό, Δεσπότη της Ηπείρου. Σήμερα το μοναστήρι κρατιέται ζωντανό χάρη στη συνεχή φροντίδα των γυναικών μοναχών που μένουν εκεί.

Από τους παλαιότερους ναούς της περιοχής των Τζουμέρκων είναι αναμφίβολα η Κόκκινη Εκκλησιά στη θέση Παλαιοχώρι Βουργαρελίου, που χρονολογείται στα τέλη 13ου αι. Το όνομά της οφείλεται πιθανόν στο κόκκινο χρώμα των τούβλων, που διακοσμούν τους εξωτερικούς τοίχους του μνημείου, σχηματίζοντας ζώνες με μαίανδρους και οδοντωτές ταινίες.

Βρίσκεται στο χωριό Βλαχέρνα, απέναντι από την Άρτα, και πήρε το όνομα από την ξακουστή Παναγία των Βλαχερνών της Κωνσταντινούπολης. Ιδρύθηκε στο τέλος του 11ου αιώνα και μετασκευάστηκε στα μέσα του 13ου αιώνα από τον Μιχαήλ Β΄ Δούκα Κομνηνό.

Στην πλαγιά μιας απόκρημνης παραφυάδας των Τζουμέρκων θα ανακαλύψετε την Ιερά Μονή Σέλτσου κοντά στα νερά του ποταμού Αχελώου.

Ο ναός της πολιούχου της Άρτας και ένας πυλώνας είναι τα μόνα σωσμένα τμήματα μονής που ιδρύθηκε το 13ο αιώνα από τη βασίλισσα του Δεσποτάτου Θεοδώρα. Ιδρύθηκε προς τιμήν του Αγίου Γεωργίου και λειτούργησε ως γυναικείο μοναστήρι. Μετά το θάνατο του συζύγου της, η Θεοδώρα εμόνασε στη μονή, τάφηκε εκεί και ο ναός τιμάται στο όνομά της.

Στη μέση της όμορφης Κορωνησίας μέσα στην αγκαλιά του Αμβρακικού, στέκει κατάκορφα στο λοφίσκο, παντόπτης φύλακας στεριάς και θάλασσας, ο μικρός ναός της Γέννησης της Θεοτόκου, απομεινάρι παλιού και ακμαίου μοναστηριού.

Η μονή της Παναγίας, αφιερωμένη στο Γενέσιο της Θεοτόκου, βρίσκεται σε μικρή απόσταση από τον οικισμό των Γουριανών. Πήρε την προσωνυμία Χρυσοσπηλιώτισσα από την σπηλιά κοντά στην οποία κτίστηκε, όπου κατά την παράδοση βρέθηκε μια χρυσή εικόνα της Παναγίας.

Κτίσμα του 13ου αιώνα από το Νικηφόρο Α΄ Κομνηνό Δούκα και τη γυναίκα του Άννα Παλαιολογίνα Κατακουζηνή. Από την μεγάλη σταυροπηγιακή μονή σώζονται σήμερα ο ναός, η Τράπεζα και 16 κελιά. Ο ναός εντυπωσιάζει με τις εξωτερικές και εσωτερικές αρχιτεκτονικές καινοτομίες του, ενώ μοναδικός στην εκκλησιαστική αρχιτεκτονική είναι ο τρόπος στήριξης του κεντρικού τρούλου όπου και σώζεται το ψηφιδωτό του Παντοκράτορα.

Κτίσμα του 13ου αιώνα από το Νικηφόρο Α΄ Κομνηνό Δούκα και τη γυναίκα του Άννα Παλαιολογίνα Κατακουζηνή. Από την μεγάλη σταυροπηγιακή μονή σώζονται σήμερα ο ναός, η Τράπεζα και 16 κελιά. Ο ναός εντυπωσιάζει με τις εξωτερικές και εσωτερικές αρχιτεκτονικές καινοτομίες του, ενώ μοναδικός στην εκκλησιαστική αρχιτεκτονική είναι ο τρόπος στήριξης του κεντρικού τρούλου όπου και σώζεται το ψηφιδωτό του Παντοκράτορα.

Η Μονή Ροδιάς ή Ροϊδιάς ή Ρόδο το Αμάραντο, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου, βρίσκεται στους πρόποδες της ΝΔ πλαγιάς του Μαυροβουνίου (υψ.329μ.), πάνω από τη ΒΑ όχθη της λιμνοθάλασσας της Ροδιάς και ανάμεσα στα χωριά Βίγλα - Στρογγυλή. Η Μονή Ροδιάς, κατά το Μητροπολίτη 'Aρτας Σεραφείμ Ξενόπουλο ή Βυζάντιο (Δοκίμιον ιστορικόν περί 'Aρτης και Πρεβέζης, σελ. 171-172), ιδρύθηκε το έτος 970, επί Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ιωάννη του Τσιμισκή και ανακαινίστηκε το 1860 από τον εκ Θεοδώριανων 'Aρτας ηγούμενο της Κωνστάντιο. Κατά τον Αραβαντινό (Περιγραφή της Ηπείρου, μέρος Γ', σελ. 167), η μονή ιδρύθηκε το 925 και είχε, το 18ο αι. εισόδημα 8.000 γρόσια το χρόνο.

Καθώς κατηφορίζουμε από τα παράλια της Ηπείρου σε εκείνα της Στερεάς, βρισκόμαστε ξαφνικά μπροστά σε ένα γεωλογικό παράδοξο. Η συμπαγής ακτογραμμή διασπάται από μία στενή λωρίδα θάλασσας. Αρκετή όμως να δημιουργήσει μέσα στην στεριά την πιο συναρπαστική "κλειστή θάλασσα" της χώρας. Είναι αποτέλεσμα της έντονης τεκτονικής δραστηριότητας , που ξεκίνησε εδώ και 2 εκατομμύρια χρόνια. Είναι ένα τεκτονικό βύθισμα το οπίο άρχισε να γεμίζει με τις αποθέσεις των δύο ποταμών Άραχθου και Λούρου. Η βαθμιαία ανύψωση της θάλασσας κατά τα τελευταία 10.000 χρόνια είχε ως αποτέλεσμα να εισχωρήσει το Ιόνιο πέλαγος ανάμεσα από το Άκτιο και την Πρέβεζα και να πλημμυρίσει τον κόλπο δίνοντάς του την σημερινή του μορφή. Ο Αμβρακικός εισχωρεί σε μεγάλο τμήμα της ξηράς καταλαμβάνοντας μια έκταση 405 περίπου τετραγωνικών χιλιομέτρων. Οι βασικοί δημιουργοί του τεράστιου υγρότοπου του Αμβρακικού είναι οι δύο μεγάλοι ποταμοί που εκβάλλουν στον κόλπο, ο Άραχθος και ο Λούρος. Με την προαιώνια δράση των νερών τους οι δύο αυτοί ποταμοί συμβάλλουν στο σχηματισμό ενός εξαιρετικά περίπλοκου όσο και μοναδικού για τα Ελληνικά δεδομένα υγροτοπικού. Είναι μία θαυμαστή ποικιλία οικοτόπων, που εναλάσσονται διαρκώς ξεδιπλώνοντας μια συνολική εικόνα σπάνιας ομορφιάς. Στον Αμβρακικό περιλαμβάνονται 20 τουλάχιστον ακέραιες λιμνοθάλασσες, αριθμός που δεν συναντάται σε κανένα μέρος της Ελλάδας. Η συνολική έκταση τους ξεπερνάει τα 70 τετ. χιλιόμετρα, ενώ οι περισσότερες χωρίζονται από τη θάλασσα με μία λουρονησίδα, δηλαδή μια μακρόστενη λωρίδα γης. Παρατηρώντας κάποιος μια λουρονησίδα από μακριά σχηματίζει την εντύπωση ότι αποτελείται από άμμο.Αν σκύψει όμως στο έδαφος των περισσοτέρων, θα διαπιστώσει έκπληκτος, ότι η σύνθσεσή του αποτελείται από αμέτρητα κελύφη αχιβάδων Στα φυσικά ανοίγματα που υπάρχουν στις λουρονησίδες και τα οποία επιτρέπουν την επικοινωνία των λιμνοθαλασσών με τη θάλασσα, οι ψαράδες του Αμβρακικού έχουν εδώ και πολλά χρόνια εγκαταστήσει τα λεγόμενα "ιβάρια" ή "διβάρια". Είναι ειδικές κατασκευές με καλάμια, που, ενώ επιτρέπουν την ελεύθερη είσοδο ψαριών από τη θάλασσα, τα εμποδίζουν να επιστρέψουν, με αποτέλεσμα να παγιδεύονται.

Τα Τζουμέρκα (ή Αθαμανικά Όρη ή Όρη των Αθαμάνων) βρίσκονται στα όρια της Ηπείρου με τη Θεσσαλία, με την ψηλότερη κορυφή τους, την Κακαρδίτσα να υψώνεται στα 2.429 μέτρα. Πρόκειται για μια από τις πιο τραχείς και παρθένες ορεινές περιοχές της Ελλάδα. Το ανάγλυφο των βουνών, που οφείλεται κυρίως στη διάβρωση των εδαφών τους, χαρακτηρίζεται από ποικιλομορφία και μεγάλες υψομετρικές διαφορές, με πτυχώσεις που φιλοξενούν στην αγκαλιά τους πολλά υδάτινα ρεύματα. Τα περισσότερα από αυτά καταλήγουν στον Αχελώο στα ανατολικά και στον Άραχθο στα δυτικά των βουνών, ενώ σε κάποια σημεία σχηματίζουν και εντυπωσιακούς καταρράκτες, όπως αυτούς στα Θεοδώριανα και στο ομώνυμο χωριό Καταρράκτης. Τα Τζουμέρκα (ή Αθαμανικά Όρη ή Όρη των Αθαμάνων) βρίσκονται στα όρια της Ηπείρου με τη Θεσσαλία, με την ψηλότερη κορυφή τους, την Κακαρδίτσα να υψώνεται στα 2.429 μέτρα. Πρόκειται για μια από τις πιο τραχείς και παρθένες ορεινές περιοχές της Ελλάδα. Το ανάγλυφο των βουνών, που οφείλεται κυρίως στη διάβρωση των εδαφών τους, χαρακτηρίζεται από ποικιλομορφία και μεγάλες υψομετρικές διαφορές, με πτυχώσεις που φιλοξενούν στην αγκαλιά τους πολλά υδάτινα ρεύματα. Τα περισσότερα από αυτά καταλήγουν στον Αχελώο στα ανατολικά και στον Άραχθο στα δυτικά των βουνών, ενώ σε κάποια σημεία σχηματίζουν και εντυπωσιακούς καταρράκτες, όπως αυτούς στα Θεοδώριανα και στο ομώνυμο χωριό Καταρράκτης. Τα Τζουμέρκα (ή Αθαμανικά Όρη ή Όρη των Αθαμάνων) βρίσκονται στα όρια της Ηπείρου με τη Θεσσαλία, με την ψηλότερη κορυφή τους, την Κακαρδίτσα να υψώνεται στα 2.429 μέτρα. Πρόκειται για μια από τις πιο τραχείς και παρθένες ορεινές περιοχές της Ελλάδα. Το ανάγλυφο των βουνών, που οφείλεται κυρίως στη διάβρωση των εδαφών τους, χαρακτηρίζεται από ποικιλομορφία και μεγάλες υψομετρικές διαφορές, με πτυχώσεις που φιλοξενούν στην αγκαλιά τους πολλά υδάτινα ρεύματα. Τα περισσότερα από αυτά καταλήγουν στον Αχελώο στα ανατολικά και στον Άραχθο στα δυτικά των βουνών, ενώ σε κάποια σημεία σχηματίζουν και εντυπωσιακούς καταρράκτες, όπως αυτούς στα Θεοδώριανα και στο ομώνυμο χωριό Καταρράκτης. Τα Τζουμέρκα (ή Αθαμανικά Όρη ή Όρη των Αθαμάνων) βρίσκονται στα όρια της Ηπείρου με τη Θεσσαλία, με την ψηλότερη κορυφή τους, την Κακαρδίτσα να υψώνεται στα 2.429 μέτρα. Πρόκειται για μια από τις πιο τραχείς και παρθένες ορεινές περιοχές της Ελλάδα. Το ανάγλυφο των βουνών, που οφείλεται κυρίως στη διάβρωση των εδαφών τους, χαρακτηρίζεται από ποικιλομορφία και μεγάλες υψομετρικές διαφορές, με πτυχώσεις που φιλοξενούν στην αγκαλιά τους πολλά υδάτινα ρεύματα. Τα περισσότερα από αυτά καταλήγουν στον Αχελώο στα ανατολικά και στον Άραχθο στα δυτικά των βουνών, ενώ σε κάποια σημεία σχηματίζουν και εντυπωσιακούς καταρράκτες, όπως αυτούς στα Θεοδώριανα και στο ομώνυμο χωριό Καταρράκτης.