ΗΠΕΙΡΟΣ
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η ιστορία της Ηπείρου. Από την Παλαιολιθική εποχή, κατά την οποία κατοικήθηκε για πρώτη φορά και αποκαλύφθηκαν ευρήματα ζωής Homo Sapiens (100.000 π.Χ.- 10.000 π.Χ.) στην Καστρίτσα Ιωαννίνων και στο Σπήλαιο Ασπροχάλικο της Πρέβεζας. Οι κάτοικοι εκείνης της εποχής ήταν τροφοσυλλέκτες, κυνηγοί και ποιμένες και κατασκεύασαν μεγάλους τύμβους, για να θάψουν τους ηγέτες τους, παρόμοιους με τους Μυκηναϊκούς. Αυτό αποτελεί απόδειξη της συγγένειας μεταξύ Ηπειρωτών της παλαιολιθικής και νεολιθικής εποχής και Μυκηναίων της μετέπειτα εποχής του Χαλκού. Το 1100-1000 π.Χ. εμφανίστηκαν στην Ήπειρο οι τρεις βασικές φυλές της οι Χάονες στα βορειοδυτικά, οι Μολοσσοί στο κέντρο και οι Θεσπρωτοί στο νότο. Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα ελληνικά φύλα οι Ηπειρώτες ζούσαν σε μικρά χωριά ενώ η περιοχή τους είχε ιδιαίτερη θρησκευτική σημασία λόγω του μαντείου της Δωδώνης. Με τη συμμετοχή των Μολοσσών στον πόλεμο μεταξύ Μακεδόνων και Ρωμαίων η Ήπειρος υπέστη καταστροφικές συνέπειες.
Η περιοχή λεηλατήθηκε σημαντικά και χρειάστηκαν 500 χρόνια για την επανάκαμψή της. Με τη ρωμαϊκή κατάκτηση έπαψε και η ανεξαρτησία της αφού έγινε ρωμαϊκή επαρχία. Περιήλθε στην ανατολική ρωμαϊκή αυτοκρατορία (Βυζάντιο), όταν διαιρέθηκε η αυτοκρατορία το 395 μ.Χ. Όταν έπεσε η Κωνσταντινούπολη από τους σταυροφόρους το 1204, ο Μιχαήλ Α” Κομνηνός Δούκας κατέλαβε την Ήπειρο και ίδρυσε το ανεξάρτητο Δεσποτάτο της Ηπείρου, με πρωτεύουσα την Άρτα. Παρά την εναλλαγή διοικήσεων και κατακτητών, τουλάχιστον οι πόλεις της Ηπείρου διατηρούσαν κυρίως Ελληνικό πληθυσμό.
Η Οθωμανική περίοδος ήταν εξαιρετικά επώδυνη για την Ήπειρο αφού οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις δόθηκαν στους μουσουλμάνους και πολλοί Ηπειρώτες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την περιοχή, για μια καλύτερη ζωή. Υπήρχαν όμως μεμονωμένες περιοχές στα παράλια που βρίσκονταν υπό βενετική κυριαρχία μέχρι τα τέλη του 15ου αι. όπου ολοκληρώθηκε η οθωμανική κατάκτηση στην Ήπειρο. Από τον 17ο αιώνα πολλοί έμποροι από τα Ιωάννινα, το Μέτσοβο, το Ζαγόρι και άλλες περιοχές, συνέβαλαν με τα ευεργετήματά τους στην πνευματική ανάκαμψη του τόπου, με την ανέγερση σχολείων και βιβλιοθηκών. Καθώς τον 18ο αιώνα η Οθωμανική Αυτοκρατορία παρακμάζει σταδιακά, δύο ιδρυτικά μέλη της Φιλικής Εταιρείας προετοιμάζουν το έδαφος για την Επανάσταση στην οποία οι Ηπειρώτες θα συμμετάσχουν ενεργά. Με το πέρας της Επανάστασης (1830), η Ήπειρος δεν περιήλθε στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος, όμως ιδιαίτερα έντονη υπήρξε η συμβολή των Ηπειρωτών ευεργετών στην ενίσχυση του κράτους. Η Συνθήκη του Βερολίνου το 1881 έδωσε στην Ελλάδα την περιοχή της Άρτας ενώ και η υπόλοιπη Ήπειρος προσαρτήθηκε οριστικά στην Ελλάδα μετά τους Βαλκανικούς πολέμους. Με τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο η Βόρειος Ήπειρος προσαρτήθηκε στην Αλβανία ενώ η Ήπειρος στην περίοδο της κατοχής ανήκε στην ιταλική ζώνη κατοχής και αργότερα με την συνθηκολόγηση της Ιταλίας στους Συμμάχους (1943), ανήκε στην γερμανική ζώνη. Μεταπολεμικά υπήρξε από τις πιο παραμελημένες οικονομικά, περιοχές της χώρας, με πολλούς Ηπειρώτες να φεύγουν για το εξωτερικό για μια καλύτερη τύχη.
Η ιστορία της Ηπείρου άφησε πίσω της σημαντικά ευρήματα, ιστορικά και θρησκευτικά μνημεία σπουδαίας αρχαιολογικής και ιστορικής σημασίας. Ξεκινώντας από τους πρώτους οικισμούς, την αρχαιότητα με το Αρχαίο θέατρο Δωδώνης και με το Μαντείο, την Αρχαία Νικόπολη και το Νεκρομαντείο, την Αρχαία Γιτάνη, τον οικισμό των Μολοσσών περνώντας στο Βυζάντιο με τα βυζαντινά κάστρα των Ιωαννίνων και της Άρτας, τις βυζαντινές εκκλησίες και τα μοναστήρια, παραδοσιακοί οικισμοί, πέτρινα γεφύρια αλλά και ιστορικοί χώροι, όπου πραγματοποιήθηκαν σημαντικά ιστορικά γεγονότα αποτελούν μνημεία ιστορικού και πολιτισμικού ενδιαφέροντος.
Εκτός όμως από την ιστορία της, η Ήπειρος είναι φημισμένη για τους Λογοτέχνες που ύμνησαν την ομορφιά και την ιστορία της αλλά και τους ευεργέτες της, που με τα έργα τους και τα ευεργετήματά τους συνέβαλαν με κάθε τρόπο στην ανάπτυξη του πολιτισμού, όχι μόνο της Ηπείρου αλλά και ολόκληρης της Ελλάδας ενώ ενίσχυσαν τη περιοχή και τις παραδόσεις της